Nederland telt al bijna 2000 hectare wilde weiden; kruidenrijk grasland waar geen kunstmest meer nodig is. Koeien kunnen er zowat het hele jaar door grazen en geven nog meer melk ook. De biodiversiteit straalt er gewoon vanaf. Waarom alleen langs de rand van een akker een bloemenrand inzaaien, als de hele wei een bloemenzee kan zijn?
De opeenstapeling van duurzame en financiële voordelen was reden om een bijzondere coalitie van organisaties onder regie van VandinterSemo de Plantum Duurzaamheidsprijs 2021 toe te kennen.
P+ zocht naar aanleiding van deze prijs de ontwikkelaar van de speciale weidemengsels op: Ado Bloemendal van Pure Graze. Zijn verkooporganisatie is een van de bedrijven in de coalitie, naast Vandinter Semo zijn dat Urgenda, Triodos Bank en LTO Nederland.
De P+ Special ‘Groener dan het Groene Hart’ brengt de ‘wilde weiden’ ruim in beeld, inclusief bloeiende kruiden als cichorei, duizendblad en klaver. En grazende koeien, uiteraard.
“Elke dag wel een nieuw wild weiland”
Volgens Bert-Jan van Dinter van Vandinter Semo slaan de kruidenrijke graslanden goed aan. In P+ zegt hij: Ik heb op eigen risico voor 1000 hectare aan zaaizaad ingekocht. En het lukte ook nog om in een jaar tijd 1000 hectare kruidenrijk grasland in Nederland in te zaaien. Vandaag zitten we al op 1800 hectare. Er wordt op dit moment elke dag wel ergens een weiland ingezaaid.”
Ado Bloemendal boerde jarenlang in Denemarken, waar hij te kampen had met droge weilanden. Het is een probleem dat met de droge zomers in Nederland ook steeds groter wordt. Bloemendal leerde hoe hij van zijn vijanden zijn vrienden kon maken. Met veel langere wortels kunnen ‘onkruiden’ veel dieper in de bodem doordringen dan weidegras. Door het verwilderen van zijn grasland wist hij de droogste zomerweken voortaan zonder problemen door te komen. De wortels en het in de bodem opgeslagen organische materiaal hielden het aanwezige vocht vast.
Meer dan tien jaar experimenteerde Bloemendal met het mengen van kruidenmengsels door graszaad, aangepast aan het type grond waarop koeien grazen. Kleigrond, zandgrond, of veenweiden, het maakt nogal een verschil wat er wil groeien. Het toeval wilde dat hij in Denemarken al deze drie grondsoorten tot zijn beschikking had.
Geen gewoon gras, maar een saladebuffet
De voordelen begonnen zich op te stapelen. Klaver is niet alleen een plant waar koeien als eerste op afstuiven, het brengt ook op natuurlijke wijze stikstof in de grond, als een natuurlijke groenbemester. En dat bespaart een boer geld, want er is geen dure kunstmest meer nodig. Bloemendal doopte zijn gras-kruidenmengsel enthousiast om tot ‘Saladebuffet’. Het biedt koeien de keuze uit maar liefst zes verschillende soorten gras, zeven soorten klaver en zes soorten kruiden.
Diep in Drenthe bezocht Bloemendal met P+ een kruidenrijk weiland. Zijn Pure Graze ‘Saladebuffet’ groeit hier alweer drie jaar. Geen kale plekken in de wei te vinden, hier. Wel het hemelsblauw van een bloeiende struik chicorei en ook bloeiende klaver
“Veertig ton krachtvoer minder”
Veehouder Hans Vetketel bleek ook tevreden te zijn met het resultaat. Hij maakte uiteraard zijn eigen rekensommen. Kunstmest koopt hij inderdaad niet meer. Maar voor hem is vooral het uitsparen van het steeds duurder wordende krachtvoer een pluspunt. “Het scheelt me 40 ton krachtvoer per jaar.” Ook hier weer duurzaamheidswinst: voor krachtvoer wordt sojaschroot uit Brazilië gehaald. Om deze soja te kunnen verbouwen zijn enorme stukken tropisch regenwoud neergehaald.
Hoe mooi zou het zijn om ook het Groene Hart van Nederland op deze manier te vergroenen. Bloemendal en Vandinter Semo zouden er graag bij helpen.
“Kruidenwortels houden het water beter vast”
Maar de veehouders op de oude veenweiden zijn een verhaal apart. Bloemendal: “Ze kennen de problemen. De steeds lagere grondwaterstand. Het verzakken van de bodem. Maar ze luisteren naar specialisten en andere hotemetoten met verkeerde adviezen. Je moet op die plek niet steeds het gras maaien. Ze houden het daar veel te kaal. Maaien is destructief voor de grondwaterstand. Zo verzakt de boel steeds verder. Je moet juist dat natuurlijke proces van vervening weer oppakken en dat gras gewoon laten staan. Dat is ook goed voor de weidevogels. Laat de koeien als grasmaaier functioneren. In onze kruidenweide kunnen ze het hele jaar door grazen. Door de langere wortels van de kruiden ontstaat na verloop van tijd een laag aarde die tot heel diep regen absorbeert en dat water ook vasthoudt. Die waterberging zal hard nodig zijn wanneer er weer droge zomers gaan komen. We hebben de speciale zaadpakketten voor veengrond al voor ze klaarstaan.”
